استفاده از سخنان بزرگان و مشاهیر در فرهنگ ایرانی از قدیم الایام، جایگاه ویژه ای داشته است. استفاده از کلماتی همچون پدربزرگم میگفت، بزرگی گفته، امیر کبیر میگوید و..... همواره جزئی از ادبیات گفتاری ایرانیان بوده است. این نشان میدهد افراد برای اعتبار بخشیدن به کلامشان به سخن بزرگان استناد میکنند. این فرهنگ به فضای اجتماعی نیز سرایت کرده است اما مثل همیشه با آسیبهای جدید همراه است.
در ادامه مطلب همراه سایت خبری دانشجو ایران باشید
مزیّت سخنان بزرگان، سندیت آنهاست که یا سینه به سینه نقل شدهاند یا در اسناد مکتوب، تصویری و صوتی قابل تأیید هستند.
اما امروزه در فضای مجازی فارسی زبانان، جملاتی به نقل از افراد صاحب نام و اندیشه نقل میشوند که معلوم نیست در کجا به ثبت رسیده و یا در کدام محفل عنوان شدهاند. این جملات دست به دست میشوند و گاهی با عکسی از گوینده آن تزیین میشود. کاربران نیز آگاهانه یا ناآگاهانه این پیامها را به سرعت منتقل میکنند.
این حرکت غیرفرهنگی، از استنادهای نادرست به مرحوم «دکتر علی شریعتی» آغاز شد: " ترجیح میدهم با کفشهایم در خیابان راه بروم و به خدا فکر کنم تا این که در مسجد بنشینم و به کفشهایم فکر کنم." در واقع این دیالوگ "مارلون براندو"(هنرپیشه آمریکایی) در فیلم "یک وحشی"(1953) است! اما کاربران بدون توجه و تحقیق آن را بارها به نام شریعتی منتشر کردهاند. جملات بدون استناد و بعضاً موهن به اندازه ای به شریعتی نسبت داده شد که حتی خانواده وی را به گلایه واداشت.
«کورش» از شاهان ایرانی، شخصیت دیگری است که تک واژههایش نقل بسیاری از شبکههای اجتماعی است: " دستهایی که یاری میرسانند مقدس تر از دستهایی هستند که تسبیح میگردانند." اما در اصل این جمله به یک وکیل آمریکایی به نام «رابرت گرین اینگروسل» متعلق است!
ولی فقط نقل قولهای نادرست و عجیب از صاحبان اندیشه یا شخصیتهای تاریخی باعث سرگرمی کاربران نیست بلکه کلمات منسوب به شخصیتهای تلویزیونی و کارتونی هم جایی برای خود باز کرده است. مانند جملات قصار آقای همساده، "کلاه قرمزی وپسر خاله" و "فامیل دور"!
آقای همساده:"آقو ما به دنیا اومدیم انقلاب شد, حرف زدیم جنگ شد... رفتیم مدرسه جنگ تموم شد، درس خوندیم هی نظاموی آموزشی عوض شد، رفتیم دانشگاه کنکور ول شد, رفتیم سربازی معافیت آزاد شد, رفتیم سرکار مملکت تحریم شد, خواستیم ازدواج کنیم طلا گرون شد، گفتیم بریم خارج پاسپورتمون دیپورت شد, الانم اینترپل دنبالمونه! هه هه هه هه یعنی له لهما!"
ساخت و انتشار جملات به ظاهر حکیمانه و درباطن بی سند در دنیای مجازی همچنان ادامه دارد. هر روز کاربران بدون آنکه از سند نقل قولها پرسشی بکنند، این جملات را برای یکدیگر ارسال میکنند.
نکند روزی برسد که همین جملات بی سند روزی خود سندی دروغین شوند و آرام آرام جای خود را به جای اصل باز کنند.